W naszych żyłach krew płynie dzięki pracy mięśni kończyn dolnych (pompy mięśniowej) a nie serca, tak jak ma to miejsce w naczyniach tętniczych. Na krew oddziałuje siła grawitacji, wiec co zrozumiałe zawsze lokuje się w najniższych partiach ciała. Skurcz mięśni nóg nie jest tak cykliczny jak praca serca, w związku z tym pomiędzy kolejnymi bodźcami przepompowującymi krew mija pewien czas. W czasie oczekiwania na kolejny skurcz mięśni zawartość naszych żył jest podtrzymywania przed zaleganiem w dolnych partiach ciała przez specjalne zastawki umieszczone w żyłach.
Zastawki żylne to specjalne półksiężycowate struktury, których funkcję możemy porównać do wentylu w rowerze. Pozwalają na przepływ krwi tylko w jednym kierunku (w kierunku serca). Na skutek swojego działania zastawki żylne dzielą naczynia na odpowiednie segmenty, umożliwiając równomierne rozmieszczenie ciężaru krwi wzdłuż całego naczynia. Rozkłada to siłę, z jaką krew napiera na dany segment i powoduje, że jest stosunku mała. Funkcję tę można porównać do regału na książki. Jeżeli książki rozłożone są równomiernie to półki wytrzymują ich ciężar bez problemu, w sytuacji, gdy położymy wszystkie na jednej półce, to dojdzie do jej złamania i zniszczenia naszego regału.
Niewydolność zastawek to stan, w którym doszło do uszkodzenia opisywanego powyżej „wentylu” w oponie roweru. Krew zaczyna przemieszczać w odwrotnym kierunku – z wyższych segmentów zaczyna napierać na segmenty położone niżej, przez co z czasem dochodzi uszkodzeń tych zastawek i efektu, jaki osiągamy przez złamanie się półek we wcześniej opisywanym regale. Ciężar krwi „spadając w dół” niszczy kolejne zastawki i końcowo cały jej ciężar spoczywa na bocznych ścianach naszych naczyń umieszczony w najniższych i najbardziej powierzchownych partiach nóg. Siła powoduje napieranie i rozciąganie ścian żył i w ten sposób tworzą się żylaki i pajączki.
Badaniem oceniającym funkcje zastawek żylnych jest badanie USG Doppler żył kończyn dolnych, a lekarzem je wykonującym jest lekarz flebolog. Najlepiej wykonywać takie badanie u osoby, która prócz samych umiejętności wykonania go, dysponuje odpowiedniej jakości sprzętem, a w razie wykrycia nieprawidłowości zaplanuje i przeprowadzi odpowiednie leczenie.
Autor: prof. CMKP Łukasz Paluch
